गणतन्त्र नेपालको राष्ट्रपतिसम्बन्धी व्यवस्था

लिम्वूवान डट व्लगस्पोट डटकम,काठमाडौं

राजतन्त्रको अन्त्यपछि त्यस ठाउंमा व्यवस्थापिका संसदको बैठकले संबैधानिक राष्ट्रपतिको व्यवस्था गरेको छ। संबिधान सभाको पहिलो बैठक सकेपछि मध्यरातमा व्यवस्थापिका संसद बैठक बसेको थियो।

बैठकमा पारित भएको राष्ट्रपतिसम्बन्धी व्यवस्था -
1.राष्ट्रपतिसम्बन्धी व्यवस्थानेपालमा एकजना राष्ट्रपति रहने छ ।

2.राष्ट्रपति मुलुकको राष्ट्राध्यक्ष हुनेछ र सोही हैसियतमा यस संविधान र प्रचलित कानुन बमोजिम निजले आफ्नो कार्य सम्पादन गर्नेछ ।

3.संविधानको संरक्षण र पालना गर्नु राष्ट्रपतिको प्रमुख कर्तव्य हुनेछ ।राष्ट्रपति नेपाली सेनाको सर्वोच्च परमाधिपति हुनेछ ।

4.राष्ट्रपतिले राजदूतहरूको ओहोदाको प्रमाणपत्र बुझ्नेछ ।

निर्वाचन:

राष्ट्रपतिको निर्वाचन संविधानसभाले गर्नेछ ।

पदावधिः

राष्ट्रपतिको पदावधि संविधानसभाबाट जारी हुने संविधान प्रारम्भ नभएसम्मका लागि हुनेछ ।

योग्यताः

राष्ट्रपति हुने कुनै पनि व्यक्तिले देहायको योग्यता पूरा गरेको हुनुपर्नेछः

(क) संविधानसभाको सदस्य हुन योग्य भएको,

(ख) कम्तीमा पैंतीस वर्षउमेर पूरा भएको ।
राष्ट्रपति पदमुक्त हुने अवस्थाः

देहायको अवस्थामा राष्ट्रपति आफ्नो पदबाट मुक्त हुनेछः

(क) उपराष्ट्रपतिसमक्ष राजीनामा दिएमा,

(ख) निजले संविधानको गम्भीर उल्लंघन गरेको आरोपमा संविधानसभाका तत्काल कायम रहेका सम्पूर्ण सदस्यहरूको कम्तीमा दुई तिहाइ बहुमतबाट निजका विरुद्ध महाभियोगको प्रस्ताव पारित भएमा

(ग) निजको मृत्यु भएमा ।
राष्ट्रपतिको शपथः

राष्ट्रपतिले आफ्नो कार्यभार सम्हाल्नुअघि प्रधान न्यायाधीशसमक्ष पद तथा गोपनीयताको शपथ लिनु पर्नेछ ।
उपराष्ट्रपति

नेपालमा एकजना उपराष्ट्रपति रहनेछ ।

राष्ट्रपति पदमुक्त भई अर्को राष्ट्रपति निर्वाचित नभएसम्म वा राष्ट्रपतिको अनुपस्थितिमा राष्ट्रपतिबाट गरिने कार्यहरू उपराष्ट्रपतिबाट सम्पादन गरिनेछ ।

उपराष्ट्रपति पदमुक्त हुने अवस्थाः

देहायको अवस्थामा उपराष्ट्रपति आफ्नो पदबाट मुक्त हुनेछः

(क) निजले राष्ट्रपतिसमक्ष राजीनामा दिएमा,

(ख) निजले संविधानको गम्भीर उल्लंघन गरेको आरोपमा संविधानसभाका तत्काल कायम रहेका सम्पूर्ण सदस्यहरूको कम्तीमा दुई तिहाइ बहुमतबाट निजका विरुद्ध महाभियोगको प्रस्ताव पारित भएमा, वा

(ग) निजको मृत्यु भएमा ।

उपराष्ट्रपतिसम्बन्धी अन्य व्यवस्थाः

(क) उपराष्ट्रपतिको योग्यता तथा निर्वाचन प्रक्रियासम्बन्धी व्यवस्था राष्ट्रपतिको सरह हुनेछ ।

(२) उपराष्ट्रपतिले आफ्नो कार्यभार सम्हाल्नुअघि राष्ट्रपतिसमक्ष पद तथा गोपनीयताको शपथ लिनुपर्नेछ ।

राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको पारिश्रमिक तथा सुविधाः

राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको पारिश्रमिक तथा अन्य सुविधा ऐनद्वारा निर्धारण भएबमोजिम हुनेछ र त्यस्तो ऐन नबनेसम्म नेपाल सरकारले निर्धारण गरेबमोजिम हुनेछ ।

राष्ट्रपतिको सचिवालयः

(१) राष्ट्रपतिको कार्यलाई सहयोग पुर्‍याउनका लागि एक सचिवालय रहनेछ ।

(२) सचिवालयको कामकारबाही सञ्चालन गर्न आवश्यक कर्मचारी तथा व्यवस्थापनलगायत आवश्यक कुरा नेपाल सरकारले व्यवस्था गर्नेछ।